Systemisch werk
Herken en doorbreek onzichtbare patronen
Herken en doorbreek onzichtbare patronen met systemisch werk
Je vraagt jezelf waarschijnlijk iedere keer weer af: Waarom heb ik weer gedoe met die ene collega? Waarom zwijg ik als mijn familie over mij heen praat? Waarom stap ik in relaties waarin ik mezelf kwijtraak?
En toch… voor je het weet, zit je er weer middenin. Het decor is anders, een nieuwe baan, een ander huis, misschien zelfs een nieuwe partner, maar het verhaal voelt pijnlijk hetzelfde. Het toneelstuk speelt zich keer op keer af alsof het een succesverhaal met eindeloze verlenging is.
En het onzichtbare script dat voor je ligt moet jij elke keer opnieuw spelen.
Dat script wordt geschreven door patronen. Sommige heb je zelf ontwikkeld, andere heb je meegekregen uit je familie of eerdere ervaringen. Ze sturen hoe je je opstelt, welke rol je inneemt en zelfs hoe anderen op jou reageren. En omdat die patronen meestal onbewust zijn, lijkt het alsof dit je gewoon overkomt.
Systemisch werken, ook wel systemische therapie genoemd, maakt deze patronen zichtbaar. Het laat zien welke plek jij inneemt in het geheel, of dat nu je gezin, je team op het werk of een groep vrienden is. Je ontdekt hoe oude dynamieken doorwerken in je huidige leven en waar jij de ruimte kunt maken om het anders te doen.
Als je eenmaal ziet wat er écht speelt, kun je kiezen: blijf je meespelen in hetzelfde verhaal, of herschrijf je jouw eigen verhaal op een manier die wél bij jou past?
Wat is systemisch werken?
Systemisch werken is een manier om te onderzoeken hoe jij verbonden bent met de systemen waarvan je deel uitmaakt, zoals je familie, je werk, je relatie of een andere groep. Elk systeem heeft ongeschreven regels, vaste rollen en dynamieken die vaak onzichtbaar zijn, maar wel invloed hebben op hoe jij je voelt en gedraagt.
Denk bijvoorbeeld aan de collega die je altijd tegenspreekt, waardoor jij automatisch in de verdediging schiet. Of aan dat familielid dat telkens de leiding neemt, waardoor jij je kleiner maakt. Soms herhaal je hiermee patronen die ooit nuttig waren, maar die je nu juist belemmeren.
Systemisch werk maakt die dynamieken zichtbaar. Je ziet welke plek jij inneemt, hoe anderen zich tot jou verhouden, en wat er onder de oppervlakte meespeelt. Dat inzicht kan confronterend zijn, maar het geeft ook ruimte: ruimte om te kiezen hoe jij verder wilt, in plaats van automatisch te reageren zoals je altijd deed.
Als je nu denkt: “Goh Mieke, ik begrijp er nog helemaal niets van”, dan heb ik een paar voorbeelden voor je.
Voorbeeld familiesystemen
Stel je voor: in een familie wordt jaren geleden een kind afgestaan. Er wordt niet over gepraat. Misschien omdat het ‘toen eenmaal zo ging’, misschien uit schaamte of pijn. Officieel bestaat het kind niet meer in de familieverhalen, maar de band is er wel. Onzichtbaar, maar voelbaar.
Generaties later groeit er een meisje op dat niets van dit verleden weet. Toch voelt ze zich altijd een beetje vreemd in haar gezin. Alsof er iemand mist. Ze kan er de vinger niet op leggen, maar er is een leegte die ze niet kan verklaren.
Dit is wat ik in mijn praktijk in Valkenswaard vaak zie: gebeurtenissen waar nooit woorden aan zijn gegeven, werken door. Niet omdat iemand iets verkeerd doet, maar omdat het systeem, het geheel van familiebanden, altijd compleet wil zijn. En als er iets of iemand ontbreekt, kan dat spanning geven bij volgende generaties. Familieopstellingen maken zulke onzichtbare verhalen zichtbaar. Niet om oude wonden open te trekken, maar om te erkennen wat er wás. Want pas als iets een plek krijgt, kan de spanning verdwijnen.
Voorbeeld werksystemen
Een nieuwe medewerker begint vol energie in een team. Hij weet niets van wat er jaren eerder is gebeurd, maar er is ooit een conflict geweest met iemand in dezelfde functie. Dat conflict is nooit echt uitgesproken. De spanning bleef, stilletjes, in het team hangen.
Nu hij die plek inneemt, lijkt hij die oude lading onbewust mee te dragen. Collega’s houden afstand, kleine opmerkingen worden verkeerd geïnterpreteerd, en hij voelt zich buitengesloten zonder te begrijpen waarom. Het lijkt persoonlijk, maar het heeft niets met hém te maken. Hij is onbedoeld in een oud verhaal gestapt dat nog steeds doorwerkt.
Voorbeeld relatiesystemen
Een vrouw merkt dat ze steeds partners aantrekt die afstandelijk zijn. Ze denkt dat het gewoon toeval is, tot blijkt dat haar vader emotioneel afwezig was tijdens haar jeugd. Zonder het te weten, zoekt ze telkens dezelfde partners met dezelfde energie en dynamiek op, omdat die vertrouwd voelt.
In relaties kiezen we vaak onbewust voor wat we kennen, zelfs als dat ons pijn doet. Het voelt veilig omdat het bekend is, niet omdat het goed voor ons is. Systemisch werken helpt je om dat patroon te zien, zodat je kunt kiezen voor een relatie waarin je je écht gezien en gewaardeerd voelt.
Van tafel tot vloer: zo maken we jouw verhaal zichtbaar
Er is niet één vaste manier om systemisch te werken. Geen strak stappenplan van A naar B dat voor iedereen hetzelfde werkt. In mijn praktijk kijken we samen wat het beste past bij jouw vraag en jouw tempo. Soms heb je vooral behoefte aan overzicht, zodat je van een afstand kunt zien wat er speelt. Soms moet je het juist in je lijf voelen, omdat je hoofd het al duizend keer heeft geprobeerd te begrijpen maar het antwoord daar niet ligt. En soms helpt het om het hele plaatje te zien, zoals het zich in het echt afspeelt, zodat verbanden en patronen opeens zichtbaar worden.
Daarom gebruik ik drie werkvormen: tafelopstellingen, werken met vloerankers en familieopstellingen. Je hoeft zelf niet te kiezen welke vorm we inzetten; dat ontdekken we samen tijdens ons gesprek. Zie het niet als ingewikkeld therapeutentaal, maar als drie ingangen naar hetzelfde doel: helder krijgen wat er speelt, zodat jij er iets mee kunt doen. De ene keer is dat een kleine verschuiving waardoor je meteen lucht voelt, de andere keer is het een inzicht dat nog weken doorwerkt.
En ja, soms gaat dat met een traan, soms met een lach, en soms met die opgeluchte opmerking: “Nou Mieke, dat maakt veel duidelijk zeg, was ik je jaren geleden maar tegengekomen.” Wat er ook gebeurt, het gaat altijd om hetzelfde: dat jij weer ruimte, rust en keuzevrijheid ervaart in jouw eigen verhaal.
Tafelopstellingen: overzicht op klein formaat
Een tafelopstelling is alsof je een miniatuurversie van je situatie op tafel zet. Met houten poppetjes of andere symbolen geef je de mensen, thema’s of onderdelen van jouw vraag een plek. Samen kijken we hoe ze ten opzichte van elkaar staan. Soms ligt de spanning in de afstand tussen twee poppetjes, soms juist in wie er ontbreekt.
Het mooie is dat je meteen kunt schuiven. Je ziet wat er verandert als iemand dichterbij komt te staan, of juist meer ruimte krijgt. Dat geeft overzicht en vaak een opluchting: “Aha, dus dáár zit het.”
Voorbeeld: stel dat een kind in de opstelling een stukje apart staat van de rest van het gezin. Het laat zien hoe het zich buitengesloten kan voelen, zonder dat iemand dat bewust zo bedoeld heeft. Wanneer het kind in de opstelling weer een passende plek krijgt, voel je vaak direct meer rust en verbinding in het geheel.
Werken met vloerankers: voelen waar je staat
Vloerankers zijn vormen op de grond, matjes, cirkels of kaarten, die elk een persoon, rol of thema vertegenwoordigen. Jij stapt erop, en je lichaam reageert meteen. Soms voel je ontspanning, soms spanning, soms wil je er direct weer vanaf.
Het klinkt misschien simpel, maar je lijf liegt niet. Wat je voelt, zegt vaak meer dan je hoofd kan bedenken. En ja, soms is dat confronterend, maar vaak ook een opluchting omdat het eindelijk helder is.
Ik gebruik vloerankers ook bij thema’s als rouw en verlies. Je kunt bijvoorbeeld letterlijk op de plek gaan staan die staat voor degene die je verloren hebt, of voor het deel van jezelf dat je mist sinds dat verlies. Dat brengt vaak gevoelens en inzichten naar boven die woorden alleen niet kunnen raken.
Voorbeeld: iemand staat op het anker van een overleden ouder en voelt direct hoe zijn hele houding verandert. Alleen al dat bewust ervaren kan een eerste stap zijn om het verlies op een andere manier een plek te geven.
Familieopstellingen: het grotere geheel zien
Bij een familieopstelling werk je met representanten: mensen die in de ruimte gaan staan voor jou en anderen in je familiesysteem. Zo wordt zichtbaar hoe iedereen zich tot elkaar verhoudt, waar spanning zit en welke onzichtbare lijntjes er lopen.
In mijn praktijk werk ik met compacte, persoonlijke opstellingen. Daardoor is er veel ruimte voor rust, aandacht en verdieping. Ik gebruik vaak vormen zoals tafelopstellingen of vloerankers om het hele systeem in beeld te brengen. Als een uitgebreide familieopstelling met meerdere representanten het meest passend is voor jouw situatie, kunnen we samen kijken wat mogelijk is.
Het gaat er niet om welke vorm we kiezen, maar dat je helderheid krijgt over wat er speelt. Soms is dat pijnlijk, soms ontroerend, maar altijd verhelderend. En het geeft je de keuze: blijf je in dezelfde rol staan, of wordt het tijd om een nieuwe plek in te nemen?
Wat kan systemisch werk jou brengen?
Systemisch werken laat je zien wat je eerder niet kon plaatsen. Je ontdekt verbanden die je nooit zo had gezien, en je gaat begrijpen waarom bepaalde situaties je steeds zo raken. Alleen dat inzicht kan al rust geven, omdat je eindelijk weet waar het vandaan komt.
Maar het blijft niet bij snappen met je hoofd. Je gaat ook voelen: waar ligt je ruimte, waar liggen je grenzen, en wat draag je misschien al veel te lang? Door te erkennen wat er was en te zien hoe het nog doorwerkt, ontstaat er ruimte voor keuzes die écht bij jou passen.
Mensen ervaren na een sessie vaak meer helderheid, minder spanning en meer stevigheid in hoe ze in hun relaties, werk of gezin staan. Soms merk je dat direct, soms sijpelt het langzaam door in de weken erna. Het doel blijft hetzelfde: dat jij weer stevig op je eigen plek kunt staan, zonder dat oude verhalen jou onbewust sturen.
Veelgestelde vragen over systemisch werken en opstellingen
Misschien loop jij ook rond met praktische vragen. Daarom vind je hieronder de meestgestelde vragen over systemisch werken, zodat je alvast een beeld krijgt van hoe het in de praktijk gaat.
Nee, dat hoeft niet. Neem gewoon een vraag of thema mee dat voor jou speelt. Dat kan heel concreet zijn, maar ook iets als: “Er klopt iets niet, maar ik weet niet wat.” Samen ontdekken we wat zichtbaar mag worden.
Dat hoef je niet vooraf te bepalen. Tijdens ons gesprek kijken we wat het beste aansluit bij jouw vraag en wat jij prettig vindt. Soms werken we met vloerankers, en soms is een tafelopstelling passend.
Soms komen er emoties los, zeker als we iets raken dat lang onbesproken is gebleven. Dat is normaal, en vaak juist een teken dat er beweging komt. We werken altijd in jouw tempo en ronden zorgvuldig af, zodat je weer rustig de deur uitgaat.
Dat verschilt per persoon en per vraag. Soms brengt één sessie al veel helderheid en ruimte, soms is het fijn om meerdere thema’s uit te diepen in een traject. We maken samen afspraken, zodat het altijd past bij jou en jouw situatie.
Zet nu die volgende stap naar inzicht en verandering
Misschien zoek je al een tijd naar antwoorden op terugkerende vragen in je leven. Waarom bots je steeds met dezelfde mensen? Waarom voelt het alsof je altijd de sterkste moet zijn, of juist nooit helemaal gezien wordt? Of misschien draag je nog rouw en verlies met je mee, dat telkens weer opspeelt. Je voelt dat er iets onder de oppervlakte meespeelt, maar je krijgt er de vinger niet achter.
Systemisch werk kan dat zichtbaar maken. Met een tafelopstelling of vloerankers zetten we jouw vraag letterlijk in de ruimte neer. Daardoor wordt duidelijk welke dynamieken jou beïnvloeden, of dat nu gaat om je gezin, je relatie, rouw of je werk. Het geeft overzicht, rust en vaak ook de opluchting: “Aha, dus dáár zit het.”
Ik ben Mieke, en in mijn praktijk voor holistische therapie in Valkenswaard werk ik niet alleen met systemisch werk, maar ook met hypnotherapie, Voice Dialogue en innerlijk kindwerk. Iedere werkvorm opent een ander venster op jouw verhaal en helpt je een stap dichter bij jezelf te komen.
Het vraagt moed om de eerste stap te zetten, maar die stap brengt je ook dichter bij jezelf. Wacht niet langer en neem vandaag nog contact met mij op, zodat jij weer gaat geloven in Jouw Eigen Veerkracht.
Liefs,
Mieke
Zet jij een volgende stap?
Elke stap die je nu zet, brengt je dichter bij rust en ruimte in jezelf. Hoe eerder je begint, hoe sneller je merkt dat er echt iets verandert.
