Waarom is het zo moeilijk om te veranderen?
Je bent gemotiveerd omdat je niet meer moe wil zijn, een gezonde relatie opbouwen, een vrij gevoel zonder dat je het gevoel hebt je te moeten verantwoorden voor wat je doet. Je wilt het anders. Je hebt een helder voornemen: stoppen met snoepen, beter voor jezelf zorgen, je niet meer aanpassen aan iedereen. En dan komt het moment van actie, na stapels van zelfhulpboeken, schriftjes om je gedrag bij te houden en urenlang scrollen over Instagram ben je er echt klaar voor. Daar gaan we… en ineens is het alsof je lijf ‘nee’ zegt. Je voelt spanning, wordt onrustig of ineens moe. Alsof iets in jou met de hakken in het zand gaat.
Dat komt niet doordat je het karakter van een weekdier hebt, of dat het je ontbreekt aan discipline. Het komt doordat jouw systeem kiest voor wat vertrouwd is. Zelfs als dat gedrag je schade doet, voelt het nog steeds veiliger dan het onbekende. Dat noem ik zelf altijd: “comfortabel klote”. En die veiligheid is vaak diep verbonden met je verleden: situaties waarin je moest overleven, je aanpassen of onzichtbaar zijn.
Het begin van echte verandering is dus niet ‘doorgaan’, maar stilstaan. Luisteren en niet overal antwoord op geven. Wat wil dit gedrag je vertellen? Wat probeert het te beschermen? Pas als je dat ziet, komt er ruimte. Niet voor perfectie, maar voor iets nieuws dat wél bij je past.
Je hebt iets besloten: je gaat het anders doen. Minder scrollen, vaker nee zeggen, gezond eten en meer van jezelf houden. Maar zodra je écht in beweging wil komen, gaat je lijf op slot. Alsof het zegt: “Nee hoor, dit is echt véél te spannend.” Je voelt het letterlijk: spanning in je borst, een onrustige adem, gedachten die alle kanten uit schieten. En voor je het weet, blijf je doen wat je altijd deed.
Dat is geen zwakte, dat is een beschermingsmechanisme. Jouw systeem kiest voor veiligheid. En veiligheid is: wat je kent. Zelfs als dat gedrag je niet meer dient. Zeker als je bent opgegroeid in een gezin waar veel stress, onvoorspelbaarheid of emotionele afwezigheid was, dan is stabiliteit (ongezonde keuzes en gedrag) je anker geworden. En verandering voelt dan als instabiliteit, als gevaar.
De kunst is niet om jezelf te forceren, maar om te leren luisteren naar wat je systeem eigenlijk probeert te zeggen. Wat het nodig heeft om zich veilig te voelen. Want dán pas kun je ruimte maken voor iets nieuws.